Pink Suomi

Vorig jaar heb ik het helaas moeten missen, maar nu hebben we het volop meegemaakt: de Helsinki Pride. Net terug van een klein weekje St-Petersburg met Ber, Hannie en Hans, konden we afgelopen weekend gezamenlijk ervaren hoe 'anders' gay pride wordt beleefd hier Finland. Maar is het wel zo heel anders...

Natuurlijk het is allemaal op wat kleinere schaal, hoewel het aantal mensen dat in de tocht meeliep mij zeker niet tegenviel; ik schat enkele honderden. Geen boten zoals in Amsterdam, maar wel regenboogvlaggen en roze balonnen en zelfs 1 - door homodisco dtm - gesponsorde vrachtwagen.

Maar verder de gebruikelijke taferelen, wat gezellige travo's, wat militante alternatieve homo's en lesbo's - met trouwens een goed thema in deze tijd: anti-homofobie.

En na de tocht met z'n allen naar het Kaivopuisto (het Bronnenpark), waar we ook herkenbare fenomenen voorgeschoteld krijgen.

De infostands, de homovriendelijke geestelijkheid en de 'professionele' gay-optredens. Wat kneuterig allemaal misschien en natuurlijk ook weer wat openbare dronkenschap (homo's zijn tenslotte ook maar gewone Finnen), maar opvallend veel vrouwen en jongeren en geen gedoe over blote billen wel of niet!

www.qruiser.com, de grootste gay dating site in Scandinavië, deelde gratis stickers uit die erg in trek waren. 'Lepakko' betekent volgens mijn woordenboek 'vleermuis', maar wat het in gay scene betekent?

En ook de groene homo, de roze queen en de tattoo homo waren van de partij en de Finse "TaTu" meisjes hadden hun zusje meegenomen.

Agricola Dag

9 April. Vandaag wordt mijn jongste broer Patrick 37. Gefeliciteerd. Hebben jullie de vlag ook voor hem uitgehangen daar in het Limburgse Wanssum? Hier hangen vandaag volop vlaggen, want 9 april is in Finland Agricola Dag. En nee, dat heeft helemaal niks met landbouw te maken, maar alles met Mikael Agricola. Hij heeft namelijk in 1540 het eerste boek in de Finse taal geschreven, ABCkiria, oftewel het ABC boek. De Lutherse gereformeerden vonden dat iedereen het recht had op het lezen van de Bijbel in hun eigen taal. Daarom besloot Agricola het tot dan toe louter gesproken Fins in schriftvorm vast te leggen. Daarmee werd dit werk een standaard voor de Finse geschreven taal. Vandaar 9 april ook: Dag van de Finse Taal.







Standbeeld van Mikael Agricola voor de kathedraal in Turku


Voldoende aanleiding om eens wat te bloggen over het Fins en over mijn eigen ervaringen met het Fins. Het maffe is dat wanneer je met Nederlanders over het Fins spreekt, ze altijd met één en hetzelfde feit aankomen - zelfs al weten ze verder helemaal niks over Finland: "heeft dat niet iets met het Hongaars te maken?" Dat komt waarschijnlijk omdat ze ooit iets hebben opgevangen over de taalgroepen in Europa: naast de Germaanse en Romaanse taalgroep heb je immers de Fins-Oegrische - ook wel de Oeralische taalgroep genoemd -, waartoe zowel het Fins en het Hongaars behoren. Talen die nog altijd door zo'n 23 miljoen mensen gesproken worden. Het Ests is de derde taal qua grootte in deze groep. De verwantschap tussen het Hongaars en het Fins is trouwens niet groter dan een handvol heel oude woorden, zoals water, vuur en dergelijke.

Zelf begon ik vol goede moed aan een cursus Fins toen ik hier net was komen wonen. Met een aantal Nokia-collega's (allemaal mannen met een Finse vriendin of vrouw), kregen we iedere week 1,5 uur les op vrijdag van Outi. (Les 1: spreek uit als O-oe-ti, dus de klinkers los van elkaar, en niet zoals in het Nederlands samengesmolten tot de tweeklank 'ou' als in 'oud'.)

Laat ik beginnen met de dingen die gemakkelijk zijn in het Fins, dat zijn er niet zoveel. Heel gemakkelijk is dat de klemtoon altijd op de eerste lettergreep ligt. Bij namen als Ikea wordt dat trouwens wel een beetje gek en je hoort het ook aan Finnen die Engels spreken en woorden als 'success' uitspreken als 'sòekses' en 'Brazil' als 'Pràasil', want stemhebbende medeklinkers als B, D, Z etc. gebruiken ze in het Fins heel weinig. De leukste spraakverwarring die Finnen in het Engels maken is trouwens dat ze mannen vaak met 'she' en vrouwen met 'he' aanduiden. Het Fins kent namelijk geen geslachten en daar hebben Finnen - logischerwijs - dan ook een slecht gevoel voor in een andere taal. Verder kennen ze geen lidwoorden en geen voorzetsels. Da's ook wel handig. En ook niet zoveel tijden als wij, er bestaat bijvoorbeeld geen toekomende tijd.

Toch hield ik het na zo'n 15 lessen voor gezien. De juf was erg leuk en de grammatica viel nog wel mee, maar al die woorden die je moet leren! En daar had ik altijd al een broertje dood aan. Het Fins kent namelijk maar heel weinig leenwoorden uit andere talen, op enkele tientallen woorden na als taksi, bussi, posti, hotelli, apteeki, musiikki, presidentti en banaani. Gewoon dagelijkse woorden als tafel (pöytä), mama (äiti), papa (isä), hond (koira), poes (kissa), ja (kyllä) en nee (ei); ik verbaas me er gewoon over dat het de kinderen hier lukt om die te leren. Werkwoorden als gaan (käydä), komen (tulla), eten (syödä) en drinken (juoda) gebruik je toch heel vaak, maar ik kon ze na 15 lessen nog steeds niet uit elkaar houden. En dan heb je nog woorden die bijna in iedere (Westerse, maar zelfs Slavische en soms Arabische) taal hetzelfde zijn, maar in het Fins totaal iets anders: universiteit is 'yliopisto', telefoon is 'puhelin', computer is 'tietokone' en elektriciteit is 'sähkö'. Er is gewoon geen beginnen aan...

En dan heb ik het nog niet eens over bijkomende problemen als de grote hoeveelheid klinkers en weinig medeklinkers die gebruikt worden, waardoor veel woorden erg op elkaar lijken. 'Tuli' is vuur, 'tuuli' is wind en 'tulli' is douane, tapan is 'ik dood' en tapaan is 'ik ontmoet'. Natuurlijk moet ik toegeven dat 'ver' en 'veer', en 'bos' en 'boos' in het Nederlands ook iets heel verschillends betekenen, maar in je eigen taal lijkt het wel of die verschillen veel groter zijn.

Een ander 'leuk' aspect aan het Fins zijn ongetwijfeld de naamvallen, 15 maar liefst. In veel gevallen komen die neer op uitgangen van woorden die in het Nederlands in voorzetsels worden uitgedrukt. Klein voorbeeld. 'Tori' is markt. (Ik ga) naar de markt is 'torille', (ik ben) op de markt is 'torilla' en (ik kom) van de markt is 'torilta'. Is nog wel te doen misschien, maar soms verandert de stam van het woord mee, zodanig dat je het bijna niet meer herkent. Van de week zag ik in de Metro een kop boven een artikel: 'Niemiselle valmentaja'. Het is dat ik bij het artikel een foto van de bekende Finse tennisser Jarkko Nieminen zag staan. Anders is het toch moeilijk in te schatten dat het hier om een en dezelfde persoon gaat.

Een fijn detail is dan nog dat het gesproken Fins behoorlijk afwijkt van het geschreven Fins. Dus wat je om je heen hoort, is niet wat je leest. Meestal wordt in de spreektaal de helft ingeslikt. 'Minä olen' (ik ben) is in spreektaal 'Mä on', 'Minulla on' (ik heb) wordt 'Mullon', 'Minä tulen' (ik kom), wordt 'Mä tuun'.

Kortom, ik werd er al snel wanhopig van. Toch na 15 maanden kan ik wel wat zinnetjes brouwen en herken ik steeds meer woorden. En, met de juiste drijfveer (een Finse schoonfamilie waar je goed voor de dag wilt komen) was ik er ondanks dit allles wel mee doorgegaan. Maar voor het werk heb ik het niet nodig en hoeveel Finnen zijn er nou helemaal in de wereld? Zo'n 6 miljoen hooguit! Dan kan ik nu toch echt beter aan Spaans of Chinees beginnen, daar kun je nog eens wat mee.

Of toch nog... Paassneeuw!

De weersvoorspellingen waren zo gek nog niet. Het lijkt er inderdaad op of het Paasweekend de winter dit jaar inluidt. En naar ik begrijp niet alleen hier in Finland. Het weekend was al vrij koud met temperaturen rond 8 graden onder nul. We stonden dan ook redelijk te koukleumen in de rij voor de Mattheus Passion in de Lutherse katherdraal op het Senaatsplein op Goede Vrijdag. Gelukkig maakte de uitvoering van de Bach-klassieker door het beroemde 'Cantores Minores' koor veel goed.

















Zaterdag was het ook erg koud, maar zondag begon het toch echt te sneeuwen: Paassneeuw, niet echt ongebruikelijk voor Helsinki natuurlijk, maar na die zachte winter, toch nog onverwacht.












En dat na een maaltijd met een echt Fins Paastoetje: Mämmi, waar - zoals reeds voorspeld door mijn collega's - Ber toch echt bijna van over z'n nek ging. Het is ook echt niet eten. En als je hier leest wat er in zit en hoe het er uit ziet, weet je ook waarom.


En Pasen was slechts het begin. Gisteren en vandaag is in totaal 40-50 centimeter sneeuw gevallen in Helsinki en Espoo. Het openbaar vervoer en het verkeer op de snelwegen slaat zich er dapper doorheen.











En ik heb mijn winterlaarzen ook weer uit de kast gerukt, want mijn straat lag er vanochtend zo bij.

Het wil maar niet winteren

De 'global warming' slaat definitief toe. In Finland zitten we nog steeds te wachten op de 'echte' winter en of die nu nog komt... Vorig jaar was het geklaag over het uitblijven van de winter al niet van de (te warme) lucht. Toch kende mijn eerste winter in het hoge Noorden nog zes weken van aaneengesloten vorst (dag en nacht), met 1 week zelfs uitschieters naar -25. Halverwege februari kon er volop over het 50cm dikke ijs gewandeld en gelanglauft worden. En de haven hier was compleet bevroren en de ijsvissers waren gelukkig.

De ijsvissers in gelukkiger tijden (vorig jaar februari!)

Twee goede vriendinnen uit Limburg, Hannie en Bertie, wilden graag het carnavalsgeweld ontvluchten en kwamen eind januari dan ook naar Helsinki. "Dan kunnen jullie hier zeker langlaufen in Paloheinä", was mijn stellige overtuiging. Inderdaad, we hebben geskied en gelanglauft maar niet hier in Helsinki. We moesten er met de bus een uur voor naar het Noorden reizen. In Messilä was voldoende sneeuw om een dagje te langlaufen en downhill te skieën. Toch tracteerde de winter ons op zondagavond nog op een ouderwetse fikse sneeuwbui en konden we toch nog een gezellige sneeuwwandeling maken.

Meer foto's van het bezoek van Hannie en Bertie

Inmiddels leidt de kwakkelende winter tot ongekende taferelen in Finland. Het zwakke ijs op de meren heeft inmiddels tot een record aantal verdrinkingsdoden geleid (18 alleen al in januari en februari dit jaar!). En hoewel het komend Paasweekend kouder wordt, kan dat alleen nog maar tot grotere problemen leiden volgens de deskundigen: dan lijkt het ijs weer betrouwbaarder dan het in werkelijkheid is! Maar vandaag sneeuwt het in ieder geval weer!

90 Jaar Finland - de catwalk van mevrouw de president

6 December: Onafhankelijkheidsdag. Mijn tweede alweer. Maar dit jaar niet zomaar één, vandaag vieren we het 90-jarig bestaan van de Republiek Finland. Ik zie veel advertenties in kranten van ambassades en bedrijven die het land feliciteren. Maar voor de rest lijken de rituelen toch niet veel anders dan vorig jaar. De festiviteiten beginnen met een kranslegging bij het Graf van de Onbekende Soldaat, waarna een dienst volgt in de Lutherse kathedraal. Voor de gelegenheid zijn alle geloven bijeengebracht tijdens de dienst. Alles wordt natuurlijk live op YLE 1 uitgezonden.



Maar het hoogtepunt van de dag is ongetwijfeld de jaarlijkse Onafhankelijkheidsreceptie van de president, ons aller Tarja Halonen, in het Presidentiële Paleis. Duizenden handen worden geschud en twee miljoen Finnen zitten voor de buis om te kijken wie er dit jaar tot de gelukkige genodigden behoren. De belangrijkste gasten (ambassadeurs, kamerleden, ministers) volgen het laatst om te eindigen met een soort van staatsieportret van alle in leven zijnde (ex-)presidenten en hun partners. Na het officiële gedeelte volgt een "bal" tijdens welke het deftige gezelschap uit heuren bol gaat onder begeleiding van een Weense wals of zelfs een "live-gezongen" hip Jazz-nummertje.

Ik kan de verleiding niet weerstaan en ga, ondanks het slechte weer, naar het Senaatsplein om ter plekke de sfeer te proeven. Geen kip te zien op straat, het klopt dus, iedereen vergaapt zich achter de tv. Mijn buren in de straat hebben de kaarsen branden in hun vensters. De vlaggen hangen uit en alle winkeletalages zijn voor deze bijzondere dag in de nationale tweekleur gehuld. Winkels zijn die dag gesloten behalve alle kappers (alle genodigde dames moeten hun kapsels tot op het laatste moment laten bijwerken) en een handjevol restaurants in de buurt van het paleis waar later op de avond gezellig bijgekletst kan worden over hoeveel de woorden de president tegen jou gezegd heeft.

Bij het paleis staan veel politiebusjes en een rij auto's met cd-nummerborden. Het is ambassadeurstijd. De Nederlandse ambassadeur is kennelijk al afgeleverd want de auto staat op het parkeerterrein en de chauffeur staat gezellig te keuvelen met zijn Zuid-Afrikaanse, Noorse en Ierse collega.

Een dag later blijkt dat die twee miljoen Finnen vooral vrouwen en persmuskieten zijn die de jurken der dames hebben zitten beoordelen. Alle kranten staan vol met de 'best' en 'slechtst' geklede dames op het bal. Ik hoefde op het werk maar te roepen: "wie is deze dame eigenlijk?" duidend op een paginagrote foto van een blonde dame in een rood gewaad of al mijn vrouwelijke collega's sprongen tegelijkertijd van hun bureaustoelen om uit te leggen wie, wat, waarom en hoe. Tarja Saarela in dit geval, een ex-Miss Finland die het tot minister heeft geschopt, die drie echtscheidingen achter de rug heeft en waarvan ieder jaar weer de vraag is met wie ze ditmaal op de receptie verschijnt. Is het verbeelding of klinkt in menig van mijn vrijgezelle vrouwelijke collega's wat jaloezie door? En gast van het jaar (hij prijkt op alle voorpagina's) is natuurlijk wereldkampioen Kimi Raikkonen.

Niet alleen de kranten schrijven volop, ook wij buitenlanders worden keurig op de hoogte gehouden van de festiviteiten op de Engelstalige pagina's van de Helsingin Sanomat.

O ja en voor alle Republikeinen in Nederland, laat dit een les zijn. Ook al heb je geen Koningshuis, mensen willen gewoon een "Koninginnedag", want veel anders is dit echt niet.

Mijn foto's van de festiviteiten

Silakkamarkkinat, de Finse Vlaggetjesdag

Van 7 tot 13 oktober werden we in de haven van Helsinki gefêteerd op een jaarlijks folkloristisch evenement, de Silakkamarkkinat, de Oostzeeharingmarkt. Het bestaat al sinds 1819, God betere het! Finse en (sinds eind jaren 90 ook weer) Estse Silakka-vissers varen de haven binnen en verkopen op het marktplein hun verse haringoogst. Geen haring zoals wij die kennen, maar Oostzeeharingen ("Baltic herring"), ook wel stromelingen genoemd in het Nederlands, eigenlijk een wat kleinere variant van onze haring. De haringen, die vroeger natuurlijk dienst deden als voedsel in de koude wintermaanden, zijn tegenwoordig in vele varianten verkrijgbaar. Ingelegd in citroen-, knoflook-, mosterd- of tomatensaus of met citroenen, cayennepeper of bessen, gerookt of gebakken of zowel gebakken als ingelegd in het zuur.

Natuurlijk wordt de folkore heden ten dage aangevuld met allerlei andere ongein, zoals de enig echte laatste Skandinavische vuurtorenboot. Je kan aan boord om 'm te bezichtigen, net als bij een aantal andere zeilschepen. Het lijkt wel een kleine Sail! Maar het leukste is natuurlijk om er te zuipen en karaoke te zingen met de accordeonist.

Maar hoogtepunt van de dag was ongetwijfeld de uitreiking van de "Ingelegde Vis van het Jaar" en "De Oostzeeharing Verrassing van het Jaar". Voor de overhandiging van de prijzen hadden ze de mooiste man van Helsinki met de ruimste regenjas uit het vat getrokken. De grootste beker ging natuurlijk naar het lekkerste maatje.

Niet alleen haring, maar ook andere culinaire folkore ("specialiteiten uit het Oostzeegebied")wordt aan de man gebracht, zoals een soort zoetig zwartbrood uit Åland (een Zweedstalig eiland dat bij Finland hoort) en oranjekleurige tyrni (NL: wegedoornbessen?). En ook zelfgebreide zeemanstruien, mutsen, etc.etc.

Maar ja, zelfs folklore smaakt soms naar meer. Diverse soorten haringen en augurken in zuur en knoflook heb ik gekocht en laatst nog geserveerd als een Fins visbuffet met gekookte aardappelen in dille. Heerlijk! En mijn favoriet ter plekke waren de gebakken "sardientjes"(muikuut) met knoflooksaus.

Meer foto's van de Haringmarkt

Afval scheiden doet leiden

Na bijna een jaar Finland, wordt het hoog tijd om eens wat ergernissen te gaan delen. Vandaag een eerste dagelijke ergernis in deze categorie: de afvalscheiding. Het begon eigenlijk al meteen toen ik mijn woning betrok en een handleiding voor afvalscheiding kreeg als onderdeel van de - keurig in het Engels vertaalde - inburgeringsset.



















Om moedeloos van te worden. Dus als nuchtere Hollander, met de mislukkingen van het Nederlandse afvalsysteem nog vers in je geheugen, kijk je hier maar met een half oog naar en denk je: "Het zal zo'n vaart wel niet lopen, daar doen vast niet al die Finnen aan mee!"

Maar dan word je toch al gauw met je neus op de feiten gedrukt door wat concrete voorzieningen in je huis:

Om te beginnnen drie kloterig kleine afvalbakjes onder het aanrecht. Die zijn echt om de havenklap vol. Dus die moet je iedere dag lozen in containers in de kelder van mijn gebouw.

En daar vind je vier soorten containers: de bruine voor bio-afval, de groene voor papier, de blauwe voor karton (ja, ja, dat gaat niet bij het papier, zie de instructies) en de grijze voor de rest.

Bovendien kom je dan op je werk en wat zie je daar als een van de eerste dingen op je bureau liggen...

... inderdaad instructies voor hoe je het kantoorafval moet scheiden in het rolsysteempje onder je flexbureau.

In arren moede, leg je je maar bij de feiten neer. Kennelijk nemen ze dit nogal serieus. Dus ik m'n instructies nog maar eens gelezen en mijn systeem herzien, want ja die kloterige bakjes zijn natuurlijk niet voor niks zo snel vol. Meer scheiden is het motto:

Om te beginnen, het kleinste bakje is voor het bio-afval. Daarvoor koop je bio-afbreekbare afvalzakken, niet van 10 maar van 20 liter (onthoud dat nou eens!). Tegen de tijd dat deze zak vol is, is het afbreekproces reeds begonnen en heb je een tweede bio-afbreekbare zak nodig om het geheel naar beneden naar de bruine container te brengen. Anders lekt je keuken, appartement, lift en kelder vol met vloeibare bio-afvalresten en bijbehorende bio-geuren. Oh ja, het rode bakje schijn je te moeten gebruiken om je bio-afval tijdens het koken in te verzamelen. Na het schoonmaken van een krop sla is dat echter vol, dus mieter je het rechtstreeks in de bio-bak.

De andere bakken gebruik ik nu voor overig afval. In het begin kocht ik me ziek aan de afvalzakken, maar nu gebruik ik daar de plastic tasjes van de supermarkt voor. Die hebben precies de goede maat, kwam ik al gauw achter. En ik zag de grijze containerbakken er vol mee liggen, dus dat moet goed zitten. Kosten trouwens wel 12 eurocent per stuk, maar ja, ze dienen in ieder geval een tweeledig doel.

Maar deze bakken gebruik ik dus niet voor: kartonnen melk-, yoghurt en dergelijke pakken, papier, glas, flessen, blikjes en batterijen. Want daarvoor staan tegenwoordig in mijn garderobe twee tassen:

Een papieren zak (ook van de supermarkt en ook 12 eurocent) waarin ik papier (oude kranten, reclamefolders, enveloppen ed) verzamel en kartonnen pakken. Die zak gaat dan 1 tot 2 keer per week naar beneden, waar ik het keurig scheid in papier voor de groene en karton voor de blauwe container. Waar een mens zich al niet bezig moet houden...

In de rode tas gaan dan alle flessen (pet en glas), blikjes en batterijen, die vervolgens een keer per 2 weken - ik prop 'm zo vol mogelijk - bij verscheidene afvalstromen moet worden aangeleverd.

Glazen wijn- en andere alcoholflessen en bier- en frisblikjes gaan terug naar:


De Alko, de staatswinkel voor alcohol. Die heeft twee inleversystemen, één voor de flessen (20 cent statiegeld) en één voor blikjes (ook 20 cent per blikje!). Die gaan in een soort blikverpletteraar. Bij ieder blikje dat ik in het apparaat stop (met de streepjescode aan de bovenkant graag!), ben ik bang dat ik mijn hand er te diep in stop en die verbrijzeld wordt.

Maar dan ben je nog niet klaar. De plastic petflessen moeten terug naar:

de supermarkt. Die heeft een inleversysteem vergelijkbaar aan dat in Nederland, met één verschil: ook op alle kleine water- en colaflesjes die je koopt zit statiegeld. Dus je wordt verondersteld die allemaal te verzamelen en in te leveren. Ik ken mensen op het werk die ieder flesje fris dat ze leeggedronken hebben, verzamelen en 1 keer per maand meenemen om bij de supermarkt in te leveren (want ja geld is geld, of in Finland eerder: regel is regel).

Maar dan is mijn tas nog niet leeg. Het resterende glaswerk (oude jampotten, augurkenpotjes en dergelijke) en de batterijen moeten ingeleverd worden bij:

de glasbak. Eén voor wit- en één voor groen glas. De blauwe paal is er speciaal voor gebruikte batterijen.

En als je dan nog gebruikte kleren hebt, kun je die een paar meter verder inleveren bij:


De kledingbak. Maar die kleren gaan niet zoals bij ons naar "mensen en kindjes in arme landen", maar worden verkocht in de UFF-winkels. Een winkelketen die je op veel plekken in de stad vindt. Eerst kwam ik er nog weleens omdat ik dacht dat het een soort Zeeman was, maar sinds ik weet dat ze er gebruikte kleren uit die bakken verkopen...

En als je je afvraagt hoe het dan verder gaat. Die containers bij ons in de kelder worden op heel fijne tijden (zes uur 's ochtends) met veel kabaal geleegd door vrachtwagens van (ja ook hier) SITA. En toen ik laatst terugfietste zag een speciale SITA-wagen voor het reinigen van de bruine biocontainers. De wagen pakt de container op, plaatst die op een horizontale borstel in de wagen en de container wordt rondgedraaid en met een sproeisysteem schoongemaakt als ware het een bierglas.

Laatst las ik in een artikel in de Helsinki Times dat de Finse samenleving steeds meer afval produceert en de verwerking daarvan de staat steeds meer geld kost. Misschien wat minder afvalstromen creëren zou je denken, of op z'n minst eens naar de efficiency van die systemen kijken. Maar dat is niet de Finse oplossing. Nee de suggestie hier was: meer statiegeld op alle verpakkingen!