90 Jaar Finland - de catwalk van mevrouw de president

6 December: Onafhankelijkheidsdag. Mijn tweede alweer. Maar dit jaar niet zomaar één, vandaag vieren we het 90-jarig bestaan van de Republiek Finland. Ik zie veel advertenties in kranten van ambassades en bedrijven die het land feliciteren. Maar voor de rest lijken de rituelen toch niet veel anders dan vorig jaar. De festiviteiten beginnen met een kranslegging bij het Graf van de Onbekende Soldaat, waarna een dienst volgt in de Lutherse kathedraal. Voor de gelegenheid zijn alle geloven bijeengebracht tijdens de dienst. Alles wordt natuurlijk live op YLE 1 uitgezonden.



Maar het hoogtepunt van de dag is ongetwijfeld de jaarlijkse Onafhankelijkheidsreceptie van de president, ons aller Tarja Halonen, in het Presidentiële Paleis. Duizenden handen worden geschud en twee miljoen Finnen zitten voor de buis om te kijken wie er dit jaar tot de gelukkige genodigden behoren. De belangrijkste gasten (ambassadeurs, kamerleden, ministers) volgen het laatst om te eindigen met een soort van staatsieportret van alle in leven zijnde (ex-)presidenten en hun partners. Na het officiële gedeelte volgt een "bal" tijdens welke het deftige gezelschap uit heuren bol gaat onder begeleiding van een Weense wals of zelfs een "live-gezongen" hip Jazz-nummertje.

Ik kan de verleiding niet weerstaan en ga, ondanks het slechte weer, naar het Senaatsplein om ter plekke de sfeer te proeven. Geen kip te zien op straat, het klopt dus, iedereen vergaapt zich achter de tv. Mijn buren in de straat hebben de kaarsen branden in hun vensters. De vlaggen hangen uit en alle winkeletalages zijn voor deze bijzondere dag in de nationale tweekleur gehuld. Winkels zijn die dag gesloten behalve alle kappers (alle genodigde dames moeten hun kapsels tot op het laatste moment laten bijwerken) en een handjevol restaurants in de buurt van het paleis waar later op de avond gezellig bijgekletst kan worden over hoeveel de woorden de president tegen jou gezegd heeft.

Bij het paleis staan veel politiebusjes en een rij auto's met cd-nummerborden. Het is ambassadeurstijd. De Nederlandse ambassadeur is kennelijk al afgeleverd want de auto staat op het parkeerterrein en de chauffeur staat gezellig te keuvelen met zijn Zuid-Afrikaanse, Noorse en Ierse collega.

Een dag later blijkt dat die twee miljoen Finnen vooral vrouwen en persmuskieten zijn die de jurken der dames hebben zitten beoordelen. Alle kranten staan vol met de 'best' en 'slechtst' geklede dames op het bal. Ik hoefde op het werk maar te roepen: "wie is deze dame eigenlijk?" duidend op een paginagrote foto van een blonde dame in een rood gewaad of al mijn vrouwelijke collega's sprongen tegelijkertijd van hun bureaustoelen om uit te leggen wie, wat, waarom en hoe. Tarja Saarela in dit geval, een ex-Miss Finland die het tot minister heeft geschopt, die drie echtscheidingen achter de rug heeft en waarvan ieder jaar weer de vraag is met wie ze ditmaal op de receptie verschijnt. Is het verbeelding of klinkt in menig van mijn vrijgezelle vrouwelijke collega's wat jaloezie door? En gast van het jaar (hij prijkt op alle voorpagina's) is natuurlijk wereldkampioen Kimi Raikkonen.

Niet alleen de kranten schrijven volop, ook wij buitenlanders worden keurig op de hoogte gehouden van de festiviteiten op de Engelstalige pagina's van de Helsingin Sanomat.

O ja en voor alle Republikeinen in Nederland, laat dit een les zijn. Ook al heb je geen Koningshuis, mensen willen gewoon een "Koninginnedag", want veel anders is dit echt niet.

Mijn foto's van de festiviteiten

Silakkamarkkinat, de Finse Vlaggetjesdag

Van 7 tot 13 oktober werden we in de haven van Helsinki gefêteerd op een jaarlijks folkloristisch evenement, de Silakkamarkkinat, de Oostzeeharingmarkt. Het bestaat al sinds 1819, God betere het! Finse en (sinds eind jaren 90 ook weer) Estse Silakka-vissers varen de haven binnen en verkopen op het marktplein hun verse haringoogst. Geen haring zoals wij die kennen, maar Oostzeeharingen ("Baltic herring"), ook wel stromelingen genoemd in het Nederlands, eigenlijk een wat kleinere variant van onze haring. De haringen, die vroeger natuurlijk dienst deden als voedsel in de koude wintermaanden, zijn tegenwoordig in vele varianten verkrijgbaar. Ingelegd in citroen-, knoflook-, mosterd- of tomatensaus of met citroenen, cayennepeper of bessen, gerookt of gebakken of zowel gebakken als ingelegd in het zuur.

Natuurlijk wordt de folkore heden ten dage aangevuld met allerlei andere ongein, zoals de enig echte laatste Skandinavische vuurtorenboot. Je kan aan boord om 'm te bezichtigen, net als bij een aantal andere zeilschepen. Het lijkt wel een kleine Sail! Maar het leukste is natuurlijk om er te zuipen en karaoke te zingen met de accordeonist.

Maar hoogtepunt van de dag was ongetwijfeld de uitreiking van de "Ingelegde Vis van het Jaar" en "De Oostzeeharing Verrassing van het Jaar". Voor de overhandiging van de prijzen hadden ze de mooiste man van Helsinki met de ruimste regenjas uit het vat getrokken. De grootste beker ging natuurlijk naar het lekkerste maatje.

Niet alleen haring, maar ook andere culinaire folkore ("specialiteiten uit het Oostzeegebied")wordt aan de man gebracht, zoals een soort zoetig zwartbrood uit Åland (een Zweedstalig eiland dat bij Finland hoort) en oranjekleurige tyrni (NL: wegedoornbessen?). En ook zelfgebreide zeemanstruien, mutsen, etc.etc.

Maar ja, zelfs folklore smaakt soms naar meer. Diverse soorten haringen en augurken in zuur en knoflook heb ik gekocht en laatst nog geserveerd als een Fins visbuffet met gekookte aardappelen in dille. Heerlijk! En mijn favoriet ter plekke waren de gebakken "sardientjes"(muikuut) met knoflooksaus.

Meer foto's van de Haringmarkt

Afval scheiden doet leiden

Na bijna een jaar Finland, wordt het hoog tijd om eens wat ergernissen te gaan delen. Vandaag een eerste dagelijke ergernis in deze categorie: de afvalscheiding. Het begon eigenlijk al meteen toen ik mijn woning betrok en een handleiding voor afvalscheiding kreeg als onderdeel van de - keurig in het Engels vertaalde - inburgeringsset.



















Om moedeloos van te worden. Dus als nuchtere Hollander, met de mislukkingen van het Nederlandse afvalsysteem nog vers in je geheugen, kijk je hier maar met een half oog naar en denk je: "Het zal zo'n vaart wel niet lopen, daar doen vast niet al die Finnen aan mee!"

Maar dan word je toch al gauw met je neus op de feiten gedrukt door wat concrete voorzieningen in je huis:

Om te beginnnen drie kloterig kleine afvalbakjes onder het aanrecht. Die zijn echt om de havenklap vol. Dus die moet je iedere dag lozen in containers in de kelder van mijn gebouw.

En daar vind je vier soorten containers: de bruine voor bio-afval, de groene voor papier, de blauwe voor karton (ja, ja, dat gaat niet bij het papier, zie de instructies) en de grijze voor de rest.

Bovendien kom je dan op je werk en wat zie je daar als een van de eerste dingen op je bureau liggen...

... inderdaad instructies voor hoe je het kantoorafval moet scheiden in het rolsysteempje onder je flexbureau.

In arren moede, leg je je maar bij de feiten neer. Kennelijk nemen ze dit nogal serieus. Dus ik m'n instructies nog maar eens gelezen en mijn systeem herzien, want ja die kloterige bakjes zijn natuurlijk niet voor niks zo snel vol. Meer scheiden is het motto:

Om te beginnen, het kleinste bakje is voor het bio-afval. Daarvoor koop je bio-afbreekbare afvalzakken, niet van 10 maar van 20 liter (onthoud dat nou eens!). Tegen de tijd dat deze zak vol is, is het afbreekproces reeds begonnen en heb je een tweede bio-afbreekbare zak nodig om het geheel naar beneden naar de bruine container te brengen. Anders lekt je keuken, appartement, lift en kelder vol met vloeibare bio-afvalresten en bijbehorende bio-geuren. Oh ja, het rode bakje schijn je te moeten gebruiken om je bio-afval tijdens het koken in te verzamelen. Na het schoonmaken van een krop sla is dat echter vol, dus mieter je het rechtstreeks in de bio-bak.

De andere bakken gebruik ik nu voor overig afval. In het begin kocht ik me ziek aan de afvalzakken, maar nu gebruik ik daar de plastic tasjes van de supermarkt voor. Die hebben precies de goede maat, kwam ik al gauw achter. En ik zag de grijze containerbakken er vol mee liggen, dus dat moet goed zitten. Kosten trouwens wel 12 eurocent per stuk, maar ja, ze dienen in ieder geval een tweeledig doel.

Maar deze bakken gebruik ik dus niet voor: kartonnen melk-, yoghurt en dergelijke pakken, papier, glas, flessen, blikjes en batterijen. Want daarvoor staan tegenwoordig in mijn garderobe twee tassen:

Een papieren zak (ook van de supermarkt en ook 12 eurocent) waarin ik papier (oude kranten, reclamefolders, enveloppen ed) verzamel en kartonnen pakken. Die zak gaat dan 1 tot 2 keer per week naar beneden, waar ik het keurig scheid in papier voor de groene en karton voor de blauwe container. Waar een mens zich al niet bezig moet houden...

In de rode tas gaan dan alle flessen (pet en glas), blikjes en batterijen, die vervolgens een keer per 2 weken - ik prop 'm zo vol mogelijk - bij verscheidene afvalstromen moet worden aangeleverd.

Glazen wijn- en andere alcoholflessen en bier- en frisblikjes gaan terug naar:


De Alko, de staatswinkel voor alcohol. Die heeft twee inleversystemen, één voor de flessen (20 cent statiegeld) en één voor blikjes (ook 20 cent per blikje!). Die gaan in een soort blikverpletteraar. Bij ieder blikje dat ik in het apparaat stop (met de streepjescode aan de bovenkant graag!), ben ik bang dat ik mijn hand er te diep in stop en die verbrijzeld wordt.

Maar dan ben je nog niet klaar. De plastic petflessen moeten terug naar:

de supermarkt. Die heeft een inleversysteem vergelijkbaar aan dat in Nederland, met één verschil: ook op alle kleine water- en colaflesjes die je koopt zit statiegeld. Dus je wordt verondersteld die allemaal te verzamelen en in te leveren. Ik ken mensen op het werk die ieder flesje fris dat ze leeggedronken hebben, verzamelen en 1 keer per maand meenemen om bij de supermarkt in te leveren (want ja geld is geld, of in Finland eerder: regel is regel).

Maar dan is mijn tas nog niet leeg. Het resterende glaswerk (oude jampotten, augurkenpotjes en dergelijke) en de batterijen moeten ingeleverd worden bij:

de glasbak. Eén voor wit- en één voor groen glas. De blauwe paal is er speciaal voor gebruikte batterijen.

En als je dan nog gebruikte kleren hebt, kun je die een paar meter verder inleveren bij:


De kledingbak. Maar die kleren gaan niet zoals bij ons naar "mensen en kindjes in arme landen", maar worden verkocht in de UFF-winkels. Een winkelketen die je op veel plekken in de stad vindt. Eerst kwam ik er nog weleens omdat ik dacht dat het een soort Zeeman was, maar sinds ik weet dat ze er gebruikte kleren uit die bakken verkopen...

En als je je afvraagt hoe het dan verder gaat. Die containers bij ons in de kelder worden op heel fijne tijden (zes uur 's ochtends) met veel kabaal geleegd door vrachtwagens van (ja ook hier) SITA. En toen ik laatst terugfietste zag een speciale SITA-wagen voor het reinigen van de bruine biocontainers. De wagen pakt de container op, plaatst die op een horizontale borstel in de wagen en de container wordt rondgedraaid en met een sproeisysteem schoongemaakt als ware het een bierglas.

Laatst las ik in een artikel in de Helsinki Times dat de Finse samenleving steeds meer afval produceert en de verwerking daarvan de staat steeds meer geld kost. Misschien wat minder afvalstromen creëren zou je denken, of op z'n minst eens naar de efficiency van die systemen kijken. Maar dat is niet de Finse oplossing. Nee de suggestie hier was: meer statiegeld op alle verpakkingen!

Oost-Finland met een Russisch tintje - 3

Langzaamaan naderen we het uiteindelijke doel van de week: Savonlinna, oftwel het kasteel van "Savo", waar de laatste week van het jaarlijkse operafestival is aangebroken. Omdat in het hoogseizoen moeilijk betaalbare accomodatie te vinden is in Savonlinna, logeren we in Gasthaus Kerihovi, een aanrader uit de Lonely Planet in het naburige Kerimäki. Of zoals de Insight Guide het noemt: "een typisch Fins, zeer uitgestrekt dorp". En niet alleen het dorp was typisch Fins...

In de drie dagen dat we in Kerimäki zijn, hebben we volop tijd om de omgeving te verkennen. We zijn in het beroemdste merengebied van Finland en vooral de route over de smalle rotsrichel Punkaharju biedt prachtige uitzichten op meren, bomen en bossen aan beide kanten van de weg. Hier snap je waarom de Finnen zo gek zijn van hun natuur.

En tussen al dat natuurschoon, is ook de cultuur niet vergeten. In Punkaharju brengen we een bezoek aan het grotmuseum van Retretti. Een uniek museum waar de kunst zich zowel onder de grond (in een soort namaakdruipsteengrotten) als boven de grond bevindt. Schilder-, beeldhouw-, glas- en sieraadkunst, alles waar Finland trots op is, is er zo ongeveer bij elkaar gebracht. Vooral het gedeelte in de grotten is erg bijzonder, met kunstwerken die je niet gauw ergens anders tegen zult komen, omdat ze spelen met het water en de koele omstandigheden van de grotten. Ook het werk van de (alweer) Russische Olga en Alexander Florensky uit St. Petersburg was de moeite. Ze steken de draak met wapentuig en ander militair Russisch erfgoed door er werktuigen en speelgoed van te maken.

En dan natuurlijk ons culturele hoogtepunt van de week. De opera! Het kasteel Olavinlinna uit 1475 ligt op een eilandje midden in Savonlinna en was bedoeld om bescherming te bieden tegen de Russen. Nu is het kasteel dus het decor van het jaarlijkse operafestival en wij hebben er de Russische opera "De Rosenthal-kinderen" gezien. Een satirische moderne productie van het Bolsjoi Theater die een paar jaar geleden voor veel opschudding zorgde in Rusland en die nog maar eens aangeeft dat Rusland er tegenwoordig artistiek weer helemaal bijhoort.













En om het Russische tintje van de Oost-Finland week compleet te maken, bezoeken we nog het Orthodoxe Valamo-klooster, met een paar mooie kerkjes, maar waar de commercie de religie inmiddels al aardig heeft verdrongen.















En dan nog even over Kerimäki. Ja, je vindt er de grootste houten kerk ter wereld die aan meer gelovigen onderdak biedt dan het dorp aan inwoners telt. Maar het plaatsje kent ook zijn "typisch" Finse dronkenlappen die al om 8 uur 's ochtends op het terras aan hun eerste halve liter bier zitten en je 's avonds om je nek vliegen. En dan heb je de dorpsjeugd die iedere avond de natuurlijke rust verstoort door op brommertjes eindeloze rondjes door het dorp te crossen. Maar gastvrij waren ze wel in ons Gasthaus, want balonnen op Hans' verjaardag waren geen enkel probleem. Ze werden door het kind des huizes volgaarne in hergebruik genomen.

Oost-Finland met een Russisch tintje - 2

In Lappeenranta, zo'n 25 kilometer van de Russische grens, blijven we twee nachten. Want van hieruit zullen we op bijzondere wijze Rusland bezoeken. Met onze Finse huurauto was het niet toegestaan het land van Poetin via de weg te verkennen, dus had ik maar een boottochtje geregeld via het Saimaa kanaal. Qua publiek deed het niet onder voor een gemiddelde riviercruise op de Rijn, maar het doel van de reis vergoedde veel.

Het Saimaa kanaal verbindt Lappeenranta (dat aan het grote Saimaa-meer ligt) met het tegenwoordig Russische Vyborg aan de Finse golf. Het kanaal is 43 kilometer lang en heeft 8 sluizen, drie aan Finse kant en vijf aan Russische, één met een spectaculair hoogteverschil van 12,7 meter.

Na een reis van bijna 4 uur komen we aan en zetten we voet op Russische bodem. Vyborg kent een roerige geschiedenis, het was ooit Zweeds (van de 14de tot begin 18de eeuw), daarna lag het op Fins grondgebied, horend bij het Groothertogdom Finland onder Russische overheersing en na de Tweede Wereldoorlog werd het bij de Sovjetunie gevoegd. De bevolking evacueerde massaal naar Finland en Stalin vestigde er nieuwe Russische inwoners. Na het uiteenvallen van de Sovjetunie, is nu een periode van langzaam herstel en restaurantie aangebroken.

En hoewel de vrije markteconomie nu zelfs het straatbeeld heeft veroverd, is good old "Lenin" nog alom aanwezig.

Andere grootheden uit het Sovjet tijdperk zijn wel van hun voetstuk gevallen.

En het is wel duidelijk welke gebouwen voorrang krijgen bij de restauratie.

De jeugd wordt nog steeds goed voorbereid op de verdediging van de landsgrenzen, te land en ter zee...

En tot slot waren we ook getuige van hoe het moderne Rusland werkt, toen we voor ons laatste drankje in een van de "Sovjet-stijl" hotels in Vyborg waren: slechte bediening in de bar van het hotel, tenzij je stapels biljetten uit je broekzak tovert... en wie was die Russische "Paris Hilton" die uit die gepantserde MPV stapte en over haar hoge hakjes struikelde op de trap van het hotel?